Çaykara’da toprak kaldırma festivali

Malum, Karadeniz dağlık, engebeli, eğimli. Ekilebilir arazi sınırlı, meyilli arazide işlenen toprak aşağı kayınca belli yıllarda bu toprağı tarlanın başına taşımak gerekiyor. Bu taşıma işi makine gücüne değil insan gücüne dayanıyor. Kısacası tarlanın dibindeki toprak sepete konularak tarlanın başına taşınacak. Gerçi günümüzde bu durum yok denecek kadar azaldı. Araziler işlenmez oldu, toprak da taşınmaz.. Çoğu arazilerde fındığa dönüştü. Bizim toprak taşıma(kaldırma) işi de tükendi gibi. Geride bu işle ilgili eski anılarımız kaldı.

Toprak kaldırma işi zor olduğu için bu iş iğratluk(imece) ile yapılırdı. Özellikle hafta sonları seçilirdi. Aynı anda bir kaç mahallede olabilecek insan potansiyeli vardı. Genç erkeklerin küreklerle, kızların sepetlerle geldiği imece, gün boyunca adeta “toprak taşıma festivali” ne dönüştürülürdü. Erkek, küreğiyle kızın sırtındaki sepeti toprakla doldurur. Kızımız bu sepetle yukarı doğru çıkarken, elinde de çeyiz hazırlığı dantelini örmek gibi bir becerisini de yapabilmektedir. İmeceler bazen da gençlere sevdaluk kapılarını aralayan günler olabiliyordu. Aralanan bu kapı mezirede; olmazsa yaylada veya yayla ortasında tamamen açılabilirdi. Çünkü bizim doğum günü partilerimiz, başkaca tanışma ortamlarımız, cep telefonumuz ve çekilecek sms’lerimiz yoktu.

Toprağın tarlanın dibinden tarlanın başına neden taşındığını bilmeyen bir yabancı böyle bir imeceye rastlasa buna bir anlam veremez tahminim. Nitekim bizim Çaykaralı Ege’den bir kızla evlenir. Mart ayı içinde izinli olarak köye gelirler. Anne, oğlunun gelmesini fırsat bilip oğluna toprağı kaldırması için iğratluk yapalım der. Karar verilir. Çağrı yapılır. Sabahleyin onlarca kızlı erkekli imece başlar. Hanımı toprak taşımayan bizimki, sepeti arkasına alarak hanımının boşluğunu doldurmak ister. Egeli gelinimiz bütün bu olup bitenlere bir türlü anlam veremez. Eşinin yukarı doğru toprak taşımasına gönlü razı olmaz. Eşine seslenir:

‘Anlaşılan bu toprak bi şekilde taşınacak. Sen yukarıdan aşağı taşırsan daha az yorulursun’ deyince hemen orada günün fıkrası oluşur. Anlaşılan bizim gelin bu işi yöresel “toprak kaldırma festivali” olarak algılar haklı olarak.
Şimdilerde köyler boşalmış, böyle bir imece yapılabilir mi? bilmiyorum. Belki de oluşan bu kültür diğer unutulan törelerimizle bu yazımızda bir anı olarak kalacak.

Gerçi şimdilik ne kaldırılacak toprak kaldı ne de bu toprağı kaldıracak gençler. Eğer olursa bir toprak imecesi, maziyi yaşamak istiyorum. Çağırın beni lütfen. Kara lastiklerim ve kürek evin tavanında… Sepet ahırda, eşimle gelmeye hazırız.

Bekliyoruz…