Yiyecekler-Yemek Çeşitleri:

Yiyecekler-Yemek Çeşitleri:

Çaykara’nın folklorik yapısında yemek çeşitleri ve isimleri ister istemez, folklorümüze yabancı olanların ziyadesiyle ilgisini çeker. Bu yemeklerimiz önce onlara tuhaf gelir, ama bu yemeklerimize bir alıştılar mı, damaklarının aldığı lezzeti herkese anlatırlar.

Çaykara halkının yiyeceklerinin başında gelen ekmek mısır ekmeğidir. Bizler mısır ekmeği ile büyüdük. Mısır Çaykara toprağının birinci ürünüdür. İlçenin iklimi buğday yetiştirmeye pek elverişli olmadığından Arpaözü, Çayıroba, Şekersu, Derindere gibi yüksek köylerimizde buğday, daha fazla miktarda arpa ekilir ve ürün elde edilir. Çaykara’da mısırdan sonra fındık ve çay zira atine verilen önemden dolayı mısır üretimi 50-60 yıl evveline göre yirmide bire inmiştir. Yöremizde çok söylenen şöyle bir söz vardır:

“Ekmek padişah, çorba vezir

Geri kalanı ise ıvır zıvır.”

Çaykara’da ekmek(yani buğday ekmeğinin dışında yapılan ekmek) mısır unundan yapılır. Mısır ufaltılır. Kutur denilen koçanından taneleri soyutlanır. Çuvallara doldurulup su ile çalışan mahalli değirmenlerimizde öğütülerek un haline getirilir. İşte bu undan da ya fırınlarda ya da meşhur “pleki” denilen taş kaplarda közlerin altında pişirilerek ekmek meydana gelir.

Mısır ekmeğinin, Karadeniz’in özellikle Çaykara’nın folklorik yapısında yeri başta gelir. Zaten ekmek aziz olduğu için ister mısır ekmeği, ister buğday ekmeği, isterse arpa ve çavdar ekmeği olsun hepsinin yeri başımızın üstüdür.

Bakın, mısıra, değirmene ve mısır ekmeğine tutkun olan Çaykaralı bir delikanlı bu tutkusunu nasıl dile getiriyor:

“Memlekette çalışmak

Eritti kemiğimi

Her zaman arıyorum

Ben mısır ekmeğini.

Gelsene değirmene

Sevdalığımız bir sır

Gel güzel konuşalım

Öğünüyorken mısır.

Sevdiğim değirmende

Hep unlandı elleri

Ne sevdalıklar gördü

Mısır değirmenleri.

Çaykara’nın mahalli (yerel) yemekleri bir özellik taşır. Yemeklerin çeşitlerinden ve yapıldığı maddeler(malzeme)den bahsedelim:

1-Mısır, arpa ve buğday unundan yapılanlar (bunlar kuymak çeşitleri, su haşili ve kavut haşılı gibi yemeklerdir.)

2-Mısır,arpa ve buğday yarmasından yapılanlar (mısır çorbası, arpa çorbası, kendüme, çırıhta, bulgur pilavi gibi yemekler…)

3-Koliva (mısır haşlaması). Yöremizde ünlüdür.

4-Yeşil bitkilerden yapılan yemek çeşitleri (bunlar fasulye turşusu, sarımsaklı fasulye ezmesi, karalahana haşlaması(ğuliya), unlu lahana çorbası, lahana sarması gibi yemekler)

5-Hayvansal ürünlerden yapılan yemek çeşitleri (bunlar süt çorbası, yoğurt çorbası, süt malezi, süt kuymağı, kaymak kuymağı, kavrofto, muhlama, peynir kuymağı, sumur, yoğurt, ayran, sütlaç gibi yemekler)

6-Av etlerinden yapılanlar (bunlar derelerimizden tor ve olta ile tutulan alabalık ve sazan balıkları ızgarası, yağda kızartılmışı, kiremitte veya haşlaması, yenilebilir kuş veya başka av hayvanlarının etlerinden yahni yapılır, pilavlara konur veya kavurması yapılır.)

Kaynak:Çaykara Müftülüğü ve Çaykara Gazetesinin ortaklaşa düzenledikleri Çaykara’nın Manevi ve Kültürel Değerleri Sempozyumu-1

(Araştırmacı yazar Ahmet Cemal NİYAZOĞLU)

www.caykaragazetesi.com