Naci Altuncu

Ocak ayı (zemheri ayı) bir Çarşamba günü… ANAMUN BİR GÜNİ Üç günden beri kar yağayu. Dün kürekle açtuğumuz yollar yeniden kapandi. Zemheri ayi da tam zemheri ayi. Soğuk, furtuna, üç günden beri alacak canumuzi. Allahuma güç gitmesun -ha nedur bu...

CİNLER, PERİLER, MAYiSALAR, MEZARLIKLAR,KORKULAR(AĞREPSMALAR) Elektriğin olmadığı, yolların dar, kargacık, burgacık gecelerin zifiri karanlık içinde olduğu o günleri yaşadık biz. O günlerde çocuktuk ve köydeki evlerimizde gaz lambalarının, mezirelerde ise ocakta yanan ateşin ışıklarıyla birbirini görebilen ve karanlığa baka baka ve...

Altmışlı, yetmişli yıllar… Hacca gitmek farz, hacıları yolcu etmek sevaptır. Önceden hacca gitmek kolay değildi. Kota yoktu ama hacca gitmek zengin işiydi. Zengin derken, hac farz oldu denecek durumda olanlar gidebilirdi. Her köyden veya şehirlerdeki her mahalleden hacca gidenlerin sayısı...

Altmışlı yıllarda düğünler Çaykara’da çok yaygın olan bir diyalogla başlayayım. – Nere gideyusun ? – Duğuneee !!! – Nerden geluyusun? – Du-ğun-den. Düğün şenlikti o zamanlar. Yemeli içmeli, atmalı, oynamalı, horonlu, atışmalı. Neşeli, muhabbetli. Kız istemesi, uyması (söz kesmeye “uyma”...

Yedi ya da yediye; bizim kültürümüzde düğünden yedi gün sonra, damadın kız tarafıyla ilk görüşmesinde yapılan buluşma şenliğinin adıdır. Bu yedi gün mutlak bir zaman değildir. Görüşme ve şenliği, 3-5-7… hatta 10 gün sonra bile yapılırdı. Düğün yapılır biter. Gelin...

Yaşamıma dokunan en büyük insandı benim için. O, bizim için bir yol gösterici, çok baskın bir duayen, okul görmediği halde sosyalleşmeyi başarabilmiş, ufku hep ileriye açık olan bir aydın, Cumhuriyet değerlerini özümsemiş bir Cumhuriyet adamı ve Erdal İnönü’nün “Aslan Sosyal...

  İlkokul yıllarım. İlkokulu köyde iki derslikli bir Amerikan Barakasında okudum. (Şahinkaya 2 İlkokulu) 1,2,3. sınıflar bir derslikte , 4 ve 5. sınıflar diğer derslikte .  Anlatacaklarım o zaman ki eğitim öğretim ile ilgili değil. Okul 4 gün tam gün,...

Şubat tatili gelince çocukluğum aklıma gelir. İlkokul yıllarım. Karne tatili.  Köyde tatil, çok anlamlı gelmezdi. Sıkıntı da değildi hani. Biz köy çocukları için karne tatili demek, mahallede ki camiye başlamak demekti. Bizim karnemiz şimdiki çocukların karnesi gibi hep pekiyi ile...

Öyle derlerdi Dernek’te, Cuma Pazarı’nda , Taşhana’da ve Of’ta. Hatta Trabzon’da bile… “Çaykara minibisi geldimi… geçtimi … gittimi…” Çaykara minibüsünü beklerdi, buralardan yola çıkanlar. Yaklaşık 70 yıldır Çaykara minibüsleri hep var. Yolcu taşırlar Çaykara-Of -Trabzon arası. Ve de bu güzergahtaki...

Çaykara’nın çocuğu okur. Koşullar ne kadar ağır olursa olsun okur. Çünkü Çaykaralı çocuk için, tek çıkış yoludur okumak. Özellikle ellili yıllarla doksanlı yıllar arasında bu çıkış yolu, yani okumak Çaykaralıyı dağların arasından aldı, üniversiteye, büyük  kentlere , ülkenin her yerine...

Yeşilyurt lokantası, Lezzet lokantası, İmren lokantası. Bu yıllarda, Çaykara’nın merkez nüfusu Kadahor ve Kuczunka dahil 1100 idi. İlçemizde üç̧ lokanta vardı. Bu üç̧ lokantanın işletenleri aynı köydendi ama müşteri profilleri birbirinden farklıydı. Ama üçü de kendi alanlarında marka lokantalardı. Yeşilyurt...

( 60- 70 ve 80’li yıllar ) Çaykaralı yıl 12 ay çalışır. Tarla demez, çayır demez, ahır demez hepsini çeker çevirir. Çaykara’nın köylerinde yaşayanlar yıl 12 ay üretirler ama pazar değeri olan ürünleri çok olmaz. Mısır satmazlar, ürettikleri mısır zaten...

Otuz yaş altında olanlar çok bilmez “sahatçi” ne demektir, ne iş yapar. Sahatçilik bir meslek midir, nedir, ne değildir? Ama eski kuşaklar 50, 60, 70, 80’li yılları yaşayanlar çok iyi bilirler. Sahatçi yerel bir deyiştir. Saat tamiri yapan ustalara verilen...

Başlıktaki seslenişi ben hiç duymadım. Çünkü çocukluğumda kalaycı gördüm ama seyyar kalaycı görmedim. Bizim köyümüzde çok kalaycı da yoktu zaten. Kalaycılık daha çok ellili altmışlı ve yetmişli yılların mesleği idi. Bakır kapların mutfakta çok yoğun kullanıldığı o dönenlerde, bakır kaplarda...

Hızarcılık, bu memlekette meslekti. Hızarın ne olduğunu herkes bilir hızarı tanır ama hızarcılığın meslek olduğunu yaşı altmış -yetmiş aralığında olanlar bile zar zor hatırlarlar. Seksenli yıllara kadar her köyde hızarcı vardı. Odun motoru, atölye hızarı olmadan önce tahta, kiriş, kereste yapmak...

(Emeğin; Sendikasız, örgütsüz, sözleşmesiz, ve grevsiz iktidarı) Emek değerlidir. Emeğin en değerli olduğu yerlerden biri de Çaykara’dır. Çaykara’da yaşayan ve emeği ile geçinen insanlar verdikleri emeğin karşılığını tam olarak isterler ve de alırlar. Çaykara köylerinde başkasının işlerini ücretle yapmanın adı...

Yetmişli, seksenli yıllar… Köyde büyüyen her kızın 12 yaşından itibaren hayalidir “şehere kocaya gitmek.” İlkokulu bitirip yatılı okuyabileceği bir okulu kazanamadığında veya büyükleri “ilkokulu bitirmek kız çocuğuna yeter” deyip ortaokula göndermezse her kız çocuğu için tek yol kalır, kocaya gideceği...

Çobanın günlüğü. (Yetmişli yıllar) Kış tam çıkmadı. Havalar halâ soğuk. Özellikle sabah soğuğu çekilir gibi değil. Ama çare yok mezireye çıkılacak. Ot bitti, yem bitti, Kuzulama tamamlandı. Mart kıtlığı başlayınca, önü boş kalan koyun açık hava ister. Çıkacak, otlayacak, dolaşa...

Yüz yıllık bir kültürdür parakaf-Parakaf: Sohbet demektir. Sohbet etmek, dertleşmek, birlikte çay içmek, vakit geçirmektir. Bir konuyu, bir ya da birkaç kişiyle konuşmak, birlikte eğlenmek hatta yerine ve zamanına göre hepsini de birlikte yaparak hoşca vakit geçirmektir. Benim anlatacağım parakaf...

Yetmişli yıllar.. Hani unutulmaz günler vardır, insan yaşamında çok etkili olan. Hani “ey gidi o günler” deyip iç geçirdiğimiz zamanlar ve o zamanların unutulmaz olan insanları vardır ya. Bizim gençliğimizin en güzel günleriydi yetmişli yıllar. O yıllar dopdolu yıllardı. Yetmişli...

-60’lı Yıllar Çaykara-Şur- (Ğ)Hadi’da Ramazan- “Remezan Borisi”, yani Ramazan borusu ya da borozanı. Bizim mahallede hatta köyde ve de Çaykara’nın diğer köylerinde Ramazan ayının en önemli vakit duyurma enstrümanıydı. İnsanlar oruçlarına onunla başlar, iftarlarını onunla açarlardı. Akşam iftar saati yaklaşınca...

(altmışlı, yetmişli, seksenli yıllarda yaşananlar) Genel bir deyiştir; “Mart kapıdan baktırır kazma kürek yaktırır” derler. Mart ayı geldiğinde Karadeniz bölgesindeki köy evleri tamtakırdır. Ne othanada ot kalmıştır, ne kıyıda köşede mısır sapı, ne ambarda mısır ne de yaprakhana da yaprak…...

Çaykara’da yapılan mısır tarımının olmazsa olmaz işlerinden biridir toprak kaldırmak. Kuzeye bakan ve toprağı her zaman bol, nemli ve killi olan tarlalarda değil ama güneye bakan az ve kuru topraklı yamaç yerlerde en az iki yılda bir yapılan bir iş...

LİKOĞHANS HAVALARI BAŞLADI MI? Gucuk (küçük ayı) biterken hava birden bire soğumaya, sisli puslu olmaya başlar. Miladi takvime göre Şubat ayının sonlarıyla Mart ayının başlarında yaklaşık 15 gün sürer. Çoğunlukla aralıksız süren bu soğuk ve sisli hava Doğu Karadeniz coğrafyasının çok...

Son 50 yıldır ne Karakoncilo, ne karakoncilo oyunu var ne de Kalandaris eden. Oysa çocukluğumdaki en şenlikli, en beklenen ve de en akılda kalan ocak ayı etkinliğiydi Karakoncilo olmak, oynamak ve kalandaris ederek cep harçlığını çıkartmak… Rumi takvime göre 7-8...

“Kuşmer Yaylası Çürük Çayırı”, Şur (Şahinkaya) köyü yayla çayırının adıdır. Her yıl Temmuz ayının otalarında biçilir. Temmuz ayının Çaykara’da ki yerel adı, Çürük ayıdır. Bu nedenledir ki Şur’lilar yayla çayırından bahsederken, kısaca “Çürük çayırı” ya da “Çürük ortası” derler. Kuşmer...

25 kuruşa çeyrek ekmek al, içine 25 kurşluk helva koy ye… Altmışlı, yetmişli yıllarda, Çaykara’da ortaokulu okuyan her öğrencinin en tatlı öğle yemeği buydu. Çeyrek ekmek… Yani tanesi 1 lira olan “Çaykara ekmeği”nin dörtte biri… Doyururdu bizi. Hele içinde tahin...

Kofin nedir bilir misiniz? Bilen var, bilmeyen var. Ama sen; şehirde büyüyen çocuk, sen bunu bilmezsin. Kofin kuru yaprakların taşındığı fındık çubuklarından yapılan çok büyük sepet mi desem, harar mı desem, ne desem, sana nasıl anlatsam?… Kuru yaprakları daha kolay...

Geçmişte yayladan iniş tam bir merasimdi. 8-10 saat süren Kuşmer Yaylası-mezire yolculuğu için iyi bir hazırlık ve kondisyon gerekirdi. YAYLALARDAN GÖÇ HAZIRLIKLARI Yayladan inme vakti gelip çattımı yani güz geldi mi bir başkadır yaylalar. Hele de inim hazırlıkları başladı mı...

Gelinlerin en mutlu günlerinden biridir o gün. Kaynanalar, kaynatalar, çocuklar yaylaya… Gelinler evlerde parakaf yapmaya. İşler onlara kalmış, kalsııın…yaparlar.. Kenarlar (Tarla çevresinde ve fındıklık, çayırlık olan yerlerde kesilen otların genel adı) kesilecekmiiiş… Seve seve keserler. Ormandan kestane yaprağı yapılacak ,...