Danıştay Uzungöl HES için ÇED’i iptal etti

Danıştay 4. Dairesi, Uzungöl’de yapımı planlanan HES Projesi için düzenlenen Çevresel Etki Değerlendirme raporuna yapılan itirazları değerlendirerek ÇED’i iptal etti.

Bu durumda inşaatın başlama aşamasına gelen ve özellikle Uzungöl ve Taşkıran ahalisinin, genel olarak Çaykara ve bölgenin karşı duruşuna neden olan Bordo-Mavi HES devam etmeyecek.

Kararın Özeti:

HUKUKi DEĞERLENDİRME:

Yukarıda yer verilen mevzuat hükümlerinin birlikte değerlendirilmesinden; ÇED kararı alınmadıkça projeyle ilgili herhangi bir onay, izin, yapı ve kullanım ruhsatı verilemeyeceği, proje için yatırıma bağlanamayacağı düzenlenmekle birlikte, ÇED kararı verildikten sonra Yönetmelikte öngörülen 7 yıllık süre içerisinde yatırıma baslanılmaması ÇED kararının geçersiz sayılmasına yol açmaktadır.

Uyuşmazlığın çözümü, proje sahibi tarafindan ÇED kararının geçerlilik süresi içinde yatırım olarak değerlendirilebilecek ne tür faaliyetlerin yapıldığının ortaya konulmasına bağlıdır.

Uyuşmazlıkta; her ne kadar İdare Mahkemesince, yetkili kurumlarca verilecek bir kısım izinlerin (orman izinleri vb.) alındığı, kamulaştırma çalısmalarına bağlanıldığı ve proje alanında sondaj çalışmaları yapıldığı, bu yönüyle davalı yanında müdahilin yatırma yönelik çalışmalarının hukuken korunabilir olduğu, üretime geçilememesinin sebebinin ise kamulaştırma davalarının sonuçlanmaması nedeniyle olduğu, söz konusu durumun hukuken korunabilir bir sebebe dayandığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiş ise de; projeyle ligili yapılan çalışmaların yatırım olarak kabul edilebilmesi için, öncelikle ve özellikle yatırımın niteliğine göre proje alanına hukuka uygun bir sekilde yapılacak fiziki müdahalelerin varlığı, bu kapsamda inşaat faaliyetlere başlanılması gerekli olup, Trabzon Valiliği Çevre ve Sehircilik || Müdürlüğünün 07/10/2019 tarihli denetim tutanağında; inşaat çalışmalarına başlanılmadığı, regülatör ve santral binası arasında sondaj çalışmalarının yapıldığının beyan edilmesi üzerine, denetim esnasında bu alanlara gidildiği, ancak 2012-2013 yıllarında sondaj yapıldığı için sondaj noktalarının bitki örtüsü ile kaplandığının tespit edildiği dikkate alındığında, denetim tutanağında yer verilen sondajların fiziki durumu itibarıyla söz konusu sondajların proje kapsamında yapılıp yapılmadığının zamanlama bakımından ortaya konulmadığı, yıllar içerisinde üzerinin bitki örtüsü ile kaplandığı gibi, aradan geçen yıllara rağmen proje alanında yatırım olarak değerlendirilebilecek başka fiziki müdahalelerin de olmadığı anlaşıldığından, projeyle ilgili yatırıma başlanıldığını ortaya koyan kesin ve açık tespitlerin bulunmadığı sonucuna varılmıştır.

Nitekim, 29/07/2022 tarih ve 31907 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Çevresel Etki Degerlendirmesi Yönetmeliği”nin 4. maddesinin 1. fıkrasının (hh) alt bendinde de; yatırıma bağlama, ÇED kararı verildikten sonra karara konu projede yer alan ana veya yardımcı ünitelerinin, meri mevzuat kapsamında gerekli izinleri alındıktan sonra inşa faaliyetlerine başlanması veya üretime geçilmesi, şeklinde tanımlanmak suretiyle benzer yönde düzenleme yapıldığı görülmüştür.

Bu itibarla, ÇED kararının verildiği tarihteki çevresel koşullar ile projenin yapıldığı tarihteki çevresel koşullar arasında anlamlı bir farklılığın doğmaması amacıyla projeyle ilgili ÇED kararının belli bir süreyle sınırlı olmak üzere verildiği dikkate alındığında, ÇED kararının verildiği 2012 yılından itibaren proje alanında, tereddüte yer verilmeyecek bir şekilde, yatırım olarak değerlendirilebilecek çalısmaların bulunmadığı anlaşıldığından, projeyle ilgili verilen ÇED Olumlu kararının geçersiz sayılması isteğiyle yapılan 21/08/2023 tarihli başvurunun zımnen reddine ilişkin Çevre, Sehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı Çevresel Etki Degerlendirmesi, İzin ve Denetim Genel Müdürlüğü işleminde hukuka uyarlık, davanın reddi yolundaki İdare Mahkemesi kararından hukuki isabet bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU

Açiklanan nedenlerle;

1. Temyiz istemlerinin kabulüne,
2. Temyize konu Trabzon idare Mahkemesinin 19/03/2024 tarih ve E:2023/1290, K:2024/356 sayili kararinin BOZULMASINA; 2577 sayili Kanun’un 20/A-2(i) maddesi uyarinca dava konusu islemin iPTALiNE,
3. Davacilar tarafindan yapilan ve asagida dökümü gösterilen toplam 4.992,80 TL yargilama giderinin ve hüküm tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlik Asgari Ücret Tarifesi uyarinca belirlenen 18.000,00 TL vekalet ücretinin davali idareden alinarak davacilara verilmesine,
4. Ayrintisi asagida gösterilen toplam 568,40 TL yargilama giderinin davali yaninda müdahillerden Bordo Mavi Enerji Elektrik Üretim Ticaret Limited Sirketi üzerinde, 488,40 TL yargilama giderinin ise davali yaninda müdahillerden Trabzonspor Elektrik Üretim Ticaret Anonim Sirketi üzerinde birakilmasina,
5. Artan posta avanslarinin istekleri halinde davacilara ve davali yaninda müdahillerden

Bordo Mavi Enerji Elektrik Üretim Ticaret Limited Sirketi iadesine,

1. Dosyanin anilan Mahkemeye gönderilmesine,
2. 2577 sayili İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 20/A-2-(i) maddesi uyarinca, kesin olarak, 20/11/2024 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.