Uzungöl gölünün oluşumu hakkında tarihi belge niteliğinde yazılı herhangi bir kayıt yoktur. Ancak yöredeki jeolojik değişiklikler, göçler ve yerleşim hareketleri bize fikir vermektedir derin bir vadi olduğu anlaşılan Uzungöl’ün bugünkü oluşumu Karesder yaylasının doğusundan Uzungöl’e kuş bakışı bakan yamacın akıp aşağıya inmesiyle oluşur. Solaklı deresinin önünü kesen bu heyelan bugünkü gölü meydana getirmiştir. Hocalı mahallesi, Kablanoz mevkiinin yukarısındaki (*) (ikindi taşı)taşlar bu sel zamanında gelmiştir. Bu durum oluşan felaketin büyüklüğünü anlatmak için yeterlidir. O halde Uzungöl felaketinin oluş tarihi olarak 1610 ile 1620 yılları arasında olduğunu söyleyebiliriz zira 7 köyün sürgün ve göç fermanları bu yıllara rastlamaktadır. Büyük bir olasılıkla insanların artık buralarda yaşamın zorluklarını anlamış ve göç için sebepler yaratmaya başlamışlardır.
Bununla ilgili bir başka kanıt yaşayan yaşlılarımızın büyüklerinden duyduklarını birbirlerine anlatarak günümüze kadar taşınan bilgilerdir. Rahmetli İsmail Aygün (Hasan oğlu) Uzungöl’de 10 yıl muhtarlık yapmış konularla alakalıydı onun bu hususlardaki derin bilgilerinden yararlandım hasan oğluna göre göl bir zamanlar haldızenin altlarına kadar çıktığını eskilerden duyduğunu anlatırdı bu görüşü destekleyen bir başka yaşlı büyüğümüz Mustafa geneldir ona bu konuyu sorduğumda onunda büyüklerinden aynı şeyleri duyduğunu ve aynı görüşte olduğunu teyit ederdi. Bir başka kanıt Uzungöl’ün alabalığını yıllarca avlayan Ruşen Çakır 1950li yıllarda gölün derinliğinin 70 metre olduğunu söylerdi. Yıllık erozyonla dolgu miktarına bakarsak gölün derinliğinin daha fazla olduğu nu söyleyebiliriz. Uzungöl’ün tarihçesinde bu konu daha detaylı işlenmiştir gölün değeri bilinmeli ve onun korunması için ne lazımsa yapılmalı hiçbir fedakarlıktan kaçınılmamalıdır. Gölün çevresi yaklaşık 7500 metredir. Boyu köprü ayağından Gölbaşı sazlığına kadar 1000 metredir. Eni en dar yerinden 500 metre civarındadır. Suyunun sertlik derecesi (ph) 7 ile 8 arasıdır. Gölde alabalık mevcuttur. Göl ve tabiatı sayesinde yöredeki yabani hayvan çeşidi yaklaşık 20 civarındadır. Kuşların adeta ana vatanı sayılacak kadar çeşit mevcuttur. Yaklaşık 150 çeşit kuş barındıran göl ve çevresi bunların yarısına ev sahipliği 50 çeşidi de göçmen kuşlardır. Kışları gölün soğuk oluşundan yararlanan kuş sayısı ise 15 çeşit kadardır. Ayrıca bölgeden transit geçen kuşların sürülerine rastlanır. Uzungöl bu gölün sayesinde 1983 yılında çıkarılan 2873 sayılı milli parklar kanunu ile 1989 yılında yürürlüğe giren bu kanunla milli park ilan edilmiştir. Uzungöl’ün milli park alanının 1250 hektarı orman alanı. 300 hektar mera, 65 hektarı ziraat alanı, 10 hektar orman içi açık alanlar olarak toplam yüzölçümü 1625 hektardır(Kaynak: Milli Parklar Müdürlüğü. Trabzon)1996
Haber Kaynağı: Hasan Düzgün/Çaykara Gazetesi
Fotoğraflar: uzungol.org