Çaykara Dernekpazarı Folkloru 3

2. BÖLÜM:  TÜRKÜLER VE DESTANLAR

Türküler

Adı Soyadı: Numan Güner

Memleket: Maraşlı Köyü Çaykara Trabzon

Oturduğu Yer: Başakşehir

Yaş: 59

Mesleği: Serbest Meslek

Derleme Tarihi: 03.02.2017

Derleyen: Kemal Gedik

• Çaykara ve Dernek yöresinde türkü ne zaman söylenir?
• Yayla yollarında, yayla şenliklerinde veya çayır biçmelerde, yayla ortalarında, toplu halde yaylaya çıkış ve inişlerde, imecelerde (ırgatlarda), barakas ismi verilen sohbetlerde, düğün, seyir ve eğlencelerde…
• Çaykara ve Dernekpazarı yöresinde türkülerin sınıflandırılması yapılır mı?
• Yapılır.
• Kaç çeşit türkü vardır?
• Atma Türkileri
• Takma Türkiler ( Seyir türküsü, Kafiye düzenine uymayan türkülerdir.) Uzun Türkiler (destan sınıfına girer ağlayarak söylenen türkülerdir. Bu türkülerin cevabı yoktur. Bu gibi türkülere cevabı olmayan türküler denir. )
  • Atma türkü ne demektir?
  • Karşılıklı iki kişi arasında olur. Birbirlerine türkü atacak olanlar iki gruba ayrılır. Her grubun bir başkanı vardır, başta durur. Bir grup atışmasını yaparken diğer grup vezinli ve kafiyeye uygun olarak sözlerini hazırlar. Birinci grup sözlerini bitirince, ikinci grup söze başlar. Grup halindeki bu atışmalar ayakta yapılır. Sözleri evvelâ başkan söyler, grubu toplu halde tekrar eder. Atışmalar vezinli ve kafiyelidir. Anında, atılan türküye kafadan kafiyeli ve besteli olarak irticalen karşılık verilir.
  • Atma türkülerde usta olan kişilerden örnek verebilir misin?
  • Şahinkaya’dan Mahnidaoğlu Ahmet DURGUN, Eğridere’den Ağralioğlu Mustafa ŞEKER, Korkuluk lakaplı Ömer BAL, Mehmet KILIÇ, Mustafa MÜFTÜOĞLU, Maraşlı’dan Karnaba Ahmet, Karnaba Numan, Osmançelebioğlu Hüseyin Ağa, Koldere’den Karaoğlu Kasım, Karaoğlu Mecit, Hopşera’dan Şerifefendioğlu Muhammet Usta, Ataköy’den Hamdi KORKMAZ, Zeno’dan Gençağa, Taşlıgedik’ten Kukar Süleyman ARDIÇ, Mustafa MÜFTÜOĞLU,
  • Atışmacılardan hayatta olan var mıdır?
  • Yoktur
  • Atma türküleri söyleyenlere ne denir?
  • Türkücü
  • Seyir Türküsünün özellikleri nelerdir?
  • “Seyir” türkü de edep, adap, kural ve kafiye aranır. Edep, adap olmayan türküler “seyir” değildir.
  • Seyir ağası ne demektir?
  • Kurulan seyir muhabbetini ( Türkü ortamı) idare eden kişidir.
  • Seyir kafiyesini önce kim alır?
  • Misafir olan seyir kafiyesini alır.
  • Seyir türkü de kısa mı uzun mu olur?
  • Kısa da olur, uzun da olur.
  • Seyir türkülerin sonlandırılması nasıl olur?
  • Seyir türkülerine kafiye esastır. Seyir kafiyesini başlatan kişi, karşı taraf aynı kafiye ile cevap veremeyen atışmacı pes etti demektir. Pes etmek bazen çok uzun devam eder, bazen de atışmanın ilk dizesinde son bulur. Burada son bulmak, cevap verememek demektir.
  • Atma (atışma) türkülerin özellikleri nedir?
  • Atma türküler bir mısralı olduğu gibi, iki mısralı, üç mısralı, dört mısralı olur. Seyir türküler aynı ritimde söylenir.
  • Gurup halinde atışma nasıl olur?
  • Grubun atışmaya başlaması bir haykırma ile başlar. Atışmaların erkekli olanına seyir, erkekli – kızlı olanına horon denir.
  • Atma (atışma) türküler en çok nerelerde söylenir?
  • Düğünlerde
  • Atma(atışma) türkülere örnek verebilir misin?
  • Ataköy’de düğün sahibi ünlü atışmacılardan Yinoğlu Numan ile Koldere’den Karaoğlu Kasımın tek mısralık atışmaları.

Yinoğlu Numan

Kasım-  Kafadar yüreğunden bütün dertler savuşti.

Numan-  Gördüğün namünimet ehbap ateşsiz pişti.

Karaoğlu Kasımın

Kasım –  Bereket yılı idi hep namünimet taştı.

Numan – Ahbap fukaraluktan hep ahbaplarum kaçti.

Adı Soyadı: İsmail Yavuz

Memleket: Maraşlı Köyü Çaykara Trabzon

Oturduğu Yer: Sincan – Ankara

Yaş: 40

Mesleği: Öğretmen

Derleme Tarihi: 28.02.1985

Derleyen: Numan Güner

Kasım Kıroğlu Yahyava’ya:

O ki eğyarı yâr ile

Daim sohbete mayılsın

İcazetnameni yazdım

Bundan sonra mezunsun

Adı Soyadı: Numan Güner

Memleket: Maraşlı Köyü Çaykara Trabzon

Oturduğu Yer: Başakşehir

Yaş: 59

Mesleği: Serbest Meslek

Derleme Tarihi: 03.02.2017

Derleyen: Numan Güner

Çambaşı delikanlıları Ataköy’e imeceye gelirler. Bu imecede Çambaşı delikanlıları ile Ataköy delikanlıları atışır.

Çambaşı Delikanlıları

Bak sana ne deyurum

Ben seni göreyurum

Geldum da gideyurum

Almayun bizden icar.

Ataköy delikanlıları

Baktum uzaktan görüş

Alsana birkaç kuruş

Farkettum seni furuş

Her hal söz sözü açar.

Ahmet Yaşar ZENGİN

Devam Edecek
Not: telif hakları yazara aittir izinsiz çoğaltılamaz ve  kullanılamaz