Kalandar kelimesi Trabzon’da yılbaşı gününe (13 ocak/24 aralık) ve bugünün gecesinde yapılan eğlenceler ve mahalli takvimde yılın ilk ayına verilen isimdir.
Bir Trabzon manisinde geçen “bekarlar neler çeker, kalandar sovuğunda!” sözlerinden kışın en soğuk günlerine denk gelen kalandar ayını köylülerin pek dışarı çıkmadan evlerinde aileleriyle birlikte geçirdiğini anlayabiliriz. Anadolu’da ve Trabzon dışındaki Karadeniz illerinin mahalli takvimlerinde, ocak ayı için yaygın olarak zemheri terimi kullanılır, aynı gece benzer eğlenceler yapılmakla birlikte kalandar gecesi gezmelerinde oynanılan seyirlik köy tiyatroları için (karakoncoloz ya da momoyer oyunları) rumca yerine farklı bir terminoloji kullanılırdı. Kalandar geceleri, köyün genç ve çocukları, kemençe (bazı köylerde tulum ya da şimşir kaval) eşliğinde horonlar oynayarak toplanır, köydeki tüm evleri tek tek gezerler koliva (misir) fındık, meyva, ceviz vs. toplarlardı. Evlerin önüne gelen çocuklar yine köyden köye değişen ama ana teması benzer bir kalandar tekerlemesi söyler karakoncoloz oyunu adı verilen bir seyirlik oyun oynardı. Bu sırada tek tanrılı dinler öncesinden kalıntısı olan pek çok ritüel gerçekleştirilir özellikle bereket kültü ile ilgili çeşitli tekerlemeler söylenirdi.
Kendi köyüm olan Çaykara İlçesinin Şahinkaya Köyünden bir dörtlükle örneklendireyim;
“kalandar gecesi devlet bacası
tasımı dolduran cennet hocası
doldurtmayan cehennem hocası
üstte erkeği altta dişi”
Ortodoks Hristiyan Rumlar 24 Aralığı 25’ine bağlayan gece “kalanda” adı verilen noel şarkıları söyleyerek Hz. İsa’nın doğumunu kutlarlar.
Kalandar gecesi söylenen tekerlemelerin, İngilizce’si “carol” olup, Noel günü çocukların ev ev dolaşarak söylediği Hristiyan-lığa özgü dini içerikli şarkıların adıdır.
Görüldüğü gibi kalandar gelenekleri hristiyan gelenekleridir. Musluman din kardeslerimize ve Trabzonlu hemserilerime onemli duyrulur.
Çok değerli kardeşim noel şarkısı dediğin acaba rumca olabilirmi ?
şimdi niyet önemli olan bizim buralarda bu eğlence amacı ile yapılmakta olup başka bir anlam yüklemek yanlızca kötü niyetli insanların düşüncesi olduğuna inanıyorum.
Alsana bi işid kafası daha…trabzonlu kardeşlerim dikkat bir kalandar gecesi saldırıya uğrabil,irsiniz.adam kendini acık etti
Murat ağabey seni bildiğim için öyle o kafası bu kafası demekten ziyade Türklüğün de içinde bulunan insanları kaynaştıran bir etkinlik olarak görüyorum ki Noel aralık ayı içerisinde kullanıyor. Ama dersen ki Hristiyan adetlerine göre neye benzetilir evet Cadılar Bayramı kutlamasına benzer bir kutlama çeşidi. Burada bir dini fetvayı üstlenmekten ziyade yazıyı es geçebilirsin. Zira yanlış anlaşılmalara sebebiyet verebilirsin.
yanlış anlasılma falan yok beyfendi direk söylediği kalandar gecesi kutlayanlar rum ortodokslarıdır ve trabzonlulara ağır bir itham var ona çanak tutarak ”cadılar bayramı”nı örnek vermek derece doğru onuda size bırkıyorum.yanlışa yanlış demeyi öğrenmeliyiz yuvarlak cümlelerle hemsericilik yapmak olmadı.bugün suriyenin kuzeyinde türk ordusunun savaştığı İŞİD düsünce tarzı, bunlar istanbulda havaalanı eylemi gercekleştirenlerde aynı düsünce sahibi insanlar.biraz daha eskiye gidelim menemende kubilayın basını kesenlerin devamı bu zihniyet
Mustafa hoşgeldin ilk yazinla
Çok teşekkür ederim, hoşbuldum:)