(Emeğin; Sendikasız, örgütsüz, sözleşmesiz, ve grevsiz iktidarı) Emek değerlidir. Emeğin en değerli olduğu yerlerden biri de Çaykara’dır. Çaykara’da yaşayan ve emeği ile geçinen insanlar verdikleri emeğin karşılığını tam olarak isterler ve de alırlar.
Çaykara köylerinde başkasının işlerini ücretle yapmanın adı “yevmiyecilik”tir. Nedir bu işler? Bu işlerde kimler çalışır, hangi işi kim yapar, yapılan işin ücret olarak karşılığı nasıl belirlenir, yevmiyecinin başka hangi hakları vardır…? Soruları çoğaltırsanız uzar gider. Bizim köylerdeki işler bellidir. İnşaat işi, kereste işi, duvar işi. Bunlar usta olanların yapacağı işlerdir. Her ustanın yanında ameleleri de bulunur. Köyde yapılan güce, kuvvete ve beceriye dayanan işler. Çayır kesme (kerentici) Odun yarma, ağaç yıkma-doğrama-taşıma, tarla belleme ve benzeri işler. Bu işleri erkekler yapar.
Tarla kazma, kihan (çapa )yapmak, orakla ot kesmek, ot bağlamak, fındık toplamak, yaprak yapmak, yük taşımak (ot, odun, tahta, ağhbin, çakıl-kum ve benzerleri) tarla biçmek, ot-çseli koparmak gibi. Bu işleri de çoğunlukla kadın yevmiyeciler yapar. Yani yaptığı işe ve aldığı yevmiyeye göre üç çeşit yevmiyeci vardır. Usta, erkek yevmiyeci ve kadın yevmiyeci. En çok parayı ustalar alır. Usta yevmiyesi devletin belirlediği asgari yevmiyenin en az üç katından daha fazla olur. Bu gün 80 Lira olan asgari yevmiyenin 3 katından daha çoktur. En az 250 Türk Lirasıdır. Usta sabah saat 8.00’de iş başı yapar. Saat 10.00 gibi çayı demlenir, getirilir, yarım saat çay molası verir. 12.00-13.00 arası öğlen yemeğini yer, namazını kılar ve diğer ihtiyaçlarını karşılar, dinlenir. İkindi çayından sonra da saat 17.00, bilemedin 18.00’de işi paydos eder (çay ve yemek, işi verenin zorunlu ikramıdır ve her zaman en iyisi en özeli yapılır).
Erkek yevmiyeciler ve ustanın yanında çalışan ameleler ise ustaya yakın yevmiye isterler. Bu günkü koşullarda yevmiyeleri 200 Liradır. Diğer hakların (Çay ,yemek, istirahat v.s.) hepsi vardır ve zorunludur. Yaptığı işin değeri, aldığı yevmiyeyi karşılar ya da karşılamaz, bu onu hiç ilgilendirmez. O yevmiyesine bakar. Çalışır , işi bitince yevmiyesini peşin alır ve gider. Kadın yevmiyesi , usta yevmiyesinin yarısı kadardır. Yani asgari yevmiyenin bir buçuk katı olur. Bu gün için 120 – 130 lira kadardır. Kadınlar yeme içme ve istirahat konusunda aynı haklara sahip değildirler. Kadın yevmiyeciye Sadece öğle yemeği verilir. Dönelim başlığın alt yazı açıklamasına. Bu piyasa nasıl kurulur, bu paralar nasıl belirlenir. Bilen yok. Bu haklar nasıl kazanılmıştır, nasıl değişmez kural olarak belirlenmiştir…? Bu ve benzeri soruların yanıtını da veren yok. Dedim ya; , sendika yok, sözleşme yok, örgütlenme asla yok. Grev görülmemiştir. Lokavt zaten hak değildir . Bu piyasa; Her yıl, ocak ayından itibaren özellikle yaz başında, yani işlerin yapılmaya başlandığı aylarda kendiliğinden oluşur. Oluşur ve tıkır tıkır işler. Yevmiye verenler bir kaç gün kendi kendine ya da konu komşusuna söylenir , yevmiyeciye sitem eder, laf çarptırır ama sonuç değişmez kısa süre sonra o da yeni piyasaya alışır. Bu piyasanın ; Yevmiyeci için de eksileri var.Sigortasız ve sosyal güvencesiz çalışmak, sürekli iş bulamamak gibi olumsuz tarafları olduğunu da belirterek bitireyim. Evet: Emek değerlidir, ama bizim köylerde çok daha değerlidir. Bu durum , emeğin seçimsiz, alternatifsiz iktidarı demektir.
NACİ ALTUNCU
